W świetle obowiązujących przepisów w polskim systemie prawnym funkcjonują dwie stawki podatkowe, które mają zastosowanie w przypadku rozliczenia na zasadach ogólnych: 17% i 32%.

Ustawą zmieniającą podwyższono do kwoty 120 000 zł próg dochodów, po przekroczeniu którego ma zastosowanie 32% stawka podatku. Jest to pozytywna zmiana, gdyż kwota, po przekroczeniu której podatnik zobowiązany jest do rozliczenia podatku według wyższej, 32% stawki nie była aktualizowana od wielu lat.

Po wejściu w życie Polskiego Ładu wyliczenie podatku dochodowego, będzie odbywać się zgodnie z poniższym schematem:

Do podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej 120 000. zł stosowana będzie stawka podatku w wysokości 17%, natomiast do nadwyżki ponad tę kwotę podatek będzie obliczany według stawki 32%.

Drugą kluczową zmianą, która będzie miała bezpośrednie znaczenie dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz przedsiębiorców opodatkowanych według skali podatkowej, jest zwiększenie kwoty wolnej od podatku. W wyniku zmian w przepisach wprowadzonych Polskim Ładem kwota wolna wzrośnie z obecnych 8 000 zł do 30 000 zł. Jednocześnie będzie to skutkowało podwyższeniem kwoty zmniejszającej podatek do wysokości 5 100 zł. W efekcie miesięczna zaliczka na podatek, będzie mogła być obniżona o 425 zł (1/12 x 5 100 zł = 425 zł).

Dodatkowo w 2022 r. kwota zmniejszająca podatek straci charakter degresywny, tj. nie będzie zmniejszała się wraz ze wzrostem dochodu, będzie taka sama dla wszystkich podatników opodatkowanych na podstawie skali podatkowej.

Wprowadzone zmiany spowodują, że osoby rozliczające się na zasadach skali podatkowej uzyskujące dochody do wysokości 2 500 zł nie będą zobowiązane do zapłaty podatku.

Od stycznia 2022 r. w ramach Polskiego Ładu zlikwidowano możliwość odliczenia jakiejkolwiek części składki zdrowotnej od podatku (do tej pory odliczaniu od podatku podlegała większa część zapłaconej składki zdrowotnej). Wysokość składki będzie natomiast zależała od metody rozliczenia podatku dochodowego stosowanej przez podatnika.

Składka zdrowotna dla zatrudnionych

Podatnicy zatrudnieni w ramach umowy o pracę lub świadczący pracę w ramach umowy zlecenia od stycznia 2022 r. nadal będą obciążeni 9% składką zdrowotną, która jednak nie będzie mogła zostać odliczona od podatku.

Dla pracowników zarabiających od 5 701 zł do 11 141 zł brutto ustawodawca przewidział jednak tzw. ulgę dla klasy średniej, która ma zniwelować negatywne skutki nieodliczanej składki zdrowotnej. Niestety z tej ulgi nie będę mogli skorzystać zleceniobiorcy.

Opodatkowanie przedsiębiorców wg skali podatkowej lub podatkiem liniowym

Składka zdrowotna osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, która rozlicza podatek dochodowy na zasadach ogólnych lub 19% podatkiem liniowym będzie skorelowana z jej miesięcznym dochodem.

W przypadku skali podatkowej składka wyniesie 9% podstawy wymiaru, natomiast przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym zapłacą 4,9% podstawy wymiaru. Podstawą wymiaru składki jest dochód z działalności gospodarczej, czyli różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania pomniejszona o kwotę opłaconych składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe.

Należy jednak podkreślić, że ustawodawca przewidział minimalną podstawę wymiaru składki zdrowotnej, która jest równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu obowiązującemu od 1 stycznia danego roku. Zatem w 2022 r. minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej wyniesie 3 010 zł, a minimalna składka zdrowotne wyniesie 270,90 zł.

W przypadku prowadzenia przez podatnika kilku pozarolniczych działalności gospodarczych, zapłaci on składkę zdrowotną od sumy dochodów z działalności gospodarczych.

Regulacje wprowadzone Polskim Ładem zmieniły dodatkowo termin zapłaty składki zdrowotnej przez przedsiębiorców na dzień 20 danego miesiąca.

Utrzymanie dotychczasowego terminu do 10 dnia miesiąca dla przedsiębiorców niezatrudniających pracowników byłoby bardzo trudne do zrealizowania, z uwagi na konieczność skalkulowania dochodu w celu określenia wysokości należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Alternatywnie, Polski Ład wprowadza uproszczoną metodę kalkulacji składki zdrowotnej, zgodnie z którą przez cały rok kalendarzowy miałaby zastosowanie podstawa wymiaru równa kwocie przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszona o kwotę opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Taka składka nie byłaby więc płacona od dochodu podatkowego i dla jej wyliczenia nie można byłoby uwzględniać poniesionych kosztów uzyskania przychodu.

Dla podatników prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną skalą podatkową ustawodawca przewidział tzw. ulgę dla klasy średniej, która ma zniwelować negatywne skutki nieodliczanej składki zdrowotnej.

Opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych

Inną metodę kalkulacji składki na ubezpieczenie zdrowotne ustawodawca przewidział dla podatników, którzy rozliczają podatek dochodowy ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych uzależniając jej wysokość od dwóch zmiennych:

• wysokości przychodów (pomniejszonej o składki ZUS, jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu) oraz
• przeciętnego wynagrodzenia.

Składka zdrowotna dla opodatkowanych ryczałtem będzie stanowić 9% podstawy wymiaru, która wynosi:

• Dla rocznych przychodów nieprzekraczających 60 000 zł – 60% przeciętnego wynagrodzenia według GUS
• Dla rocznych przychodów większych niż 60 000 zł i mniejszych od 300 000 zł – 100% przeciętnego wynagrodzenia według GUS
• Dla rocznych przychodów przekraczających 300 000 zł – 180% przeciętnego wynagrodzenia według GUS.

Powyższe przeciętne wynagrodzenie oznacza przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszane przez Prezesa GUS.

Dane za czwarty kwartał 2021 r. będą dostępne prawdopodobnie w drugiej połowie stycznia 2022 r. a co za tym idzie, wtedy będzie możliwe obliczenie wartości składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem. Niemniej, biorąc pod uwagę, że w trzecim kwartale 2021 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie włącznie z wypłatami z zysku ogłoszone przez Prezesa GUS wyniosło 5885,75 zł, dla przedsiębiorcy, którego roczne dochody nie przekraczają 60 000 zł, składka wyniesie prawdopodobnie ok 320 zł. Przy rocznych dochodach przekraczających tę kwotę, ale mniejszych niż 300 000 zł można będzie spodziewać się składki w wysokości ok 530 zł a ryczałtowcy zarabiający najwięcej zapłacą miesięczną składkę oscylującą wokół 950 zł.

Ustalając próg przychodowy przedsiębiorcy będą mieli dwie alternatywy:

• Obliczyć wysokość składki zdrowotnej – jednakowej za wszystkie miesiące w roku na podstawie wartości przychodów z roku poprzedniego
• Kalkulować składkę zdrowotną na podstawie bieżących przychodów i monitorować przekroczenie wartości granicznych.

Biorąc pod uwagę, że składka zdrowotna będzie liczona nie tylko miesięcznie, ale również rocznie, niezależnie od wybranej metody przedsiębiorca zapłaci tyle samo, kwoty ewentualnej niedopłaty / nadpłaty będą do uregulowania, z tą różnicą, że w przeciwieństwie do niedopłaty, która będzie musiała zostać uregulowana z urzędu (w ciągu miesiąca od terminu złożenia zeznania podatkowego), o zwrot kwoty nadpłaty będzie można ubiegać się na wniosek elektroniczny do ZUS złożony do dnia 30 maja.

Prawo do zwrotu kwoty stanowiącej różnicę między sumą składek wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego a roczną składką, będzie miało oczywiście zastosowanie do przedsiębiorców bez względu na formę rozliczenia PIT (według skali podatkowej, podatku liniowego, według 5-proc. stawki PIT właściwej dla IP Box czy według ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych).

Opodatkowanie w formie karty podatkowej

Zmiany w zakresie opłacania składki zdrowotnej nie ominą również przedsiębiorców, którzy rozliczają się w formie karty podatkowej. Dla tych podatników ustawodawca przewidział składkę zdrowotną w wysokości 9% minimalnego wynagrodzenia.

W 2022 r. minimalne wynagrodzenie wyniesie 3 010 zł. Zatem przedsiębiorcy na karcie podatkowej zapłacą składkę zdrowotną w wysokości 270,90 zł miesięcznie.

Obowiązkowa składka zdrowotna dla prokurentów i członków zarządu

Polski Ład wprowadził również obowiązkową składkę zdrowotną w wysokości 9% bez możliwości jej odliczenia dla członków zarządu lub prokurentów otrzymujących wynagrodzenia na podstawie pełnienia danej funkcji. Zatem osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie, będą podlegały od nowego roku obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Dotychczas osoby takie nie były objęte ani obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym ani obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym.

Podstawę do naliczenia składki zdrowotnej będzie stanowiła kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji. Zgłoszenia do ubezpieczenia, pobierania i opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie dokonywał wypłacający wynagrodzenie.

Ulga dla klasy średniej ma rekompensować likwidację możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Będzie dotyczyła zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (również korzystający z 50% kosztów uzyskania przychodu) oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, jednak tylko tych, którzy rozliczają się według skali podatkowej.

Możliwość zastosowania ulgi obwarowana będzie wysokością osiąganych rocznych zarobków, mieszczących się w przedziale pomiędzy 68 411,99 zł a 133 692,01 zł.

Podstawę do obliczenia wysokości ulgi stanowi suma przychodu / kwota brutto osiągnięta łącznie ze:

• Stosunku pracy
• Stosunku służbowego
• Spółdzielczego stosunku pracy
• Pracy nakładczej
• Przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (pomniejszonych o koszty prowadzenia tej działalności z wyłączeniem kosztów składek na ubezpieczenie społeczne).

Suma przychodów podatnika decydująca w kwestii prawa do skorzystania z ulgi dla klasy średniej nie obejmie więc przychodów z innych tytułów, jak na przykład:  z działalności wykonywanej osobiście (m.in. z umów zlecenia i o dzieło), z emerytur, rent itp.

Sam mechanizm tej ulgi sprowadza się do pomniejszenia podstawy obliczenia podatku o kwotę skalkulowaną według ustawowych wzorów:

• Dla przychodów brutto wynoszących od 68 412 zł do 102 588 zł: (suma przychodów brutto x 6,68% – 4566 zł) ÷ 0,17 = kwota ulgi
• Dla przychodów brutto zawierają się od 102 588 do 133 692 zł: (suma przychodów brutto x (-7,35%) + 9829 zł) ÷ 0,17 = kwota ulgi
• Dla przychodów brutto niższych niż 68 412 zł i wyższych od 133 692 zł ulga nie będzie miała zastosowania.

W przypadku osób zatrudnionych na umowę o pracę, kwota ulgi będzie potrącana przez płatnika a jej naliczenie będzie obowiązkiem płatnika zaliczki na podatek dochodowy, tj. pracodawcy. Ulga będzie mogła nie być uwzględniana przez pracodawcę tylko, gdy pracownik złoży wniosek o niepomniejszanie dochodu o kwotę ulgi.

Końcowo warto dodać, że ulga dla klasy średniej przysługuje także w przypadku opodatkowania dochodów wraz z małżonkiem.

Poniższa tabela zawiera szacunkowe zestawienie wysokości wynagrodzenia w 2021 roku oraz w 2022, po wejściu w życie przepisów Polskiego Ładu z uwzględnieniem ulg dla klasy średniej.

Zgodnie z regulacjami Polskiego Ładu od 1 stycznia 2022 r. nie będzie możliwości wyboru opodatkowania w formie karty podatkowej. Taka metoda rozliczenia podatku dochodowego będzie możliwa wyłącznie dla podatników, którzy korzystali z tej formy opodatkowania w 2021 r. i to nie wszystkich. Po rezygnacji z karty podatkowej, nie będzie już możliwości powrotu do tej formy opodatkowania.

Ponadto, wraz z Polskim Ładem wprowadzono nowe ograniczenia w korzystaniu z karty podatkowej, przez co niektórzy przedsiębiorcy mimo opodatkowania w tej formie w 2021 r. zostaną tej możliwości pozbawieni. Dotyczy to przykładowo lekarzy i weterynarzy wykonujących swoją działalność na rzecz:

• Osób prawnych
• Jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej
• Osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.

Ustawa zmieniająca zawiera zmiany obniżające stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dla niektórych branż. Szczególną uwagę poświęcono branży informatycznej i medycznej.

W przypadku przedsiębiorców, którzy ponoszą bardzo ograniczone koszty uzyskania przychodów z pewnością wybór ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych może być wartą rozważenia formą opodatkowania.

Wraz z 2022 r. zlikwidowano obowiązujące do tej pory korzystne rozliczenie podatku dochodowego dla samotnych rodziców. Zamiast obecnej możliwości rozliczenia samotnego rodzica wspólnie z dzieckiem, w wyniku którego podatek osoby samotnie wychowującej dziecko jest obliczany jako dwukrotność podatku liczonego od połowy dochodów, od 2022 r. będzie funkcjonowała ulga w wysokości 1 500 zł jednakowa dla wszystkich rodziców samotnie wychowujących dzieci.

Nowa ulga będzie dotyczyła następujących podatników:

• Panny, kawalera, wdowy, wdowca, rozwódki albo rozwodnika
• Osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów
• Osoby pozostającej w związku małżeńskim z osobą pozbawioną praw rodzicielskich lub odbywającą karę pozbawienia wolności

Pod warunkiem samotnego wychowywania dzieci:

• Małoletnich
• Pełnoletnich, otrzymujących zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną
• Uczących się pełnoletnich do ukończenia 25 roku życia.

Należy pamiętać, że uczące się pełnoletnie dzieci dodatkowo muszą spełniać poniższe warunki:

• Nie uzyskują dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych, dochodów z kapitałów pieniężnych lub przychodów zwolnionych ulgą dla młodych i ulgą dla osób powracających z zagranicy – w łącznej wysokości przekraczającej 3 089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej
• Nie płacą liniowego 19% PIT ani ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (z wyjątkiem ryczałtu z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze)
• Nie są opodatkowane na zasadach wynikających z ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Należy podkreślić, że tylko jeden z rodziców (lub opiekunów prawnych) będzie mógł skorzystać z odliczenia.

Skorzystanie z ulgi wyłączone będzie dla osób, które:

• Wychowują wspólnie co najmniej jedno dziecko z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym, lub
• Złożyły wniosek o wspólne rozliczenie z małżonkiem.

Polski Ład wprowadza zmiany również w zakresie wspólnego opodatkowania małżonków. Prawo do złożenia wniosku o wspólne opodatkowanie dochodów małżonkowie będą mieli także w roku zawarcia związku małżeńskiego pod warunkiem, że małżeństwo i wspólność majątkowa będzie trwała do końca roku podatkowego.

Wspólne rozliczenie będzie również możliwe dla podatnika, który pozostawał w związku małżeńskim w roku podatkowym, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego (albo po upływie roku podatkowego, ale przed złożeniem zeznania podatkowego za ten rok).

Ustawa zmieniająca wprowadza również szereg nowych zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych, w tym:

• Rodziców co najmniej czwórki dzieci
• Aktywnych zawodowo seniorów, którzy mimo ukończenia wieku emerytalnego (60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni) nie będą pobierać emerytury, renty rodzinnej ani uposażenia mundurowego lub sędziowskiego.

Dla wymienionych grup podatników odliczenie od przychodu wyniesie 85 528 zł, nie uwzględniając 30 000 zł kwoty dochodu wolnego od podatku dla podatników rozliczających się na zasadach ogólnych.

Zatem wysokość zwolnienia może wynosić 115 528 zł a w przypadku rodziców co najmniej czwórki dzieci rozliczających się wspólnie – nawet 231 056 zł.

Opisywane zwolnienie z podatku dochodowego dedykowane rodzicom / seniorom obejmie przychody:

• Ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy
• Z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o PIT
• Z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym, według stawki 5 proc. PIT właściwej dla IP Box lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Ustawa zmieniająca przewiduje możliwość korzystania z tych zwolnień już w trakcie roku, na etapie poboru zaliczek na podatek dochodowych przez płatnika, pod warunkiem otrzymania od podatnika stosownego oświadczenia o spełnianiu warunków do stosowania zwolnienia.

Kolejna przewidziana w Polskim Ładzie ulga będzie miała formę zwolnienia z podatku dla osób, które wcześniej nie posiadały w Polsce miejsca zamieszkania dla celów podatkowych i postanowią przenieść do Polski swoją rezydencję podatkową. Preferencja ta ma zatem na celu nie tylko zachęcenie polskich obywateli do powrotu do kraju, ale również obcokrajowców do wybrania Polski, jako kraju rezydencji podatkowej.

W ramach nowej ulgi, podatnicy, którzy przeniosą miejsce zamieszkania do Polski, będą mogli skorzystać ze zwolnienia przychodów w maksymalnej kwocie 85 528 zł rocznie w ciągu czterech kolejnych lat podatkowych, licząc od roku przeniesienia miejsca zamieszkania lub od roku następnego. Dodatkowo, jeżeli będą rozliczać się na zasadach ogólnych, to będzie im przysługiwała 30 000 zł kwota wolna od podatku rocznie.

Należy podkreślić, że ustawodawca przewidział szereg warunków formalnych niezbędnych do skorzystania z ww. ulgi, zależnych od wcześniejszej rezydencji podatkowej.

Zwolnienie z tytułu ulgi na powrót będzie dotyczyło przychodów:

• Ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy
• Z umów zlecenia
• Z pozarolniczej działalności gospodarczej, opodatkowane na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym, według stawki 5 proc. PIT właściwej dla IP Box czy ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych

Od początku 2022 r. zmienią się zasady określania kwoty, która będzie doliczona pracownikowi do przychodu przez pracodawcę za korzystanie z firmowego samochodu do celów prywatnych. Od nowego roku kwota doliczanego ryczałtu nie będzie zależna od pojemności silnika. Kluczowym parametrem będzie moc silnika.

Wartość pieniężna nieodpłatnego świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych, będzie ustalana w wysokości:

• 250 zł miesięcznie – dla samochodów: o mocy silnika do 60 kW, elektrycznych oraz napędzanych wodorem
• 400 zł miesięcznie – dla innych samochodów.

W wyniku tych zmian najprawdopodobniej wzrośnie liczba pracowników, dla których obowiązującą stawką miesięczną deklarowanego przychodu będzie 400 zł, a nie 250 zł.

Sprzedaż samochodu wykupionego z leasingu i przekazanego do majątku prywatnego przedsiębiorcy będzie skutkowała obowiązkiem podatkowym, jeżeli między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik ten zostanie wycofany z działalności i dniem jego odpłatnego zbycia, nie upłynie 6 lat.

Dotychczas sprzedaż takiego samochodu po upływie 6 miesięcy od dnia jego wykupu (do majątku prywatnego) nie powodowała powstania obowiązku podatkowego.

Zasady te będą miały zastosowanie do składników nabytych po dniu 31 grudnia 2021 r.

Polski Ład przewiduje, że od 2023 r. jedyną formą opodatkowania najmu prywatnego, będzie ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Zmiana ta pierwotnie miała obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. jednak została odroczona dodatkowo o rok.

Najem prywatny obejmuje: najem, podnajem, dzierżawę, poddzierżawę oraz inne umowy o podobnym charakterze. Najem prywatny nie dotyczy najmu prowadzonego w ramach działalności gospodarczej.

W świetle obowiązujących przepisów, przychody z najmu prywatnych składników majątku mogą być opodatkowane na zasadach ogólnych lub alternatywnie – ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

W przypadku opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, podstawą obliczenia podatku jest przychód, co oznacza, że nie ma możliwości pomniejszenia podstawy opodatkowania o jakiekolwiek koszty. Stawka ryczałtu zależna jest od kwoty osiąganych rocznych przychodów:

• 8,5% dla rocznych przychodów do 100 000 zł, oraz
• 12,5% dla przychodów przekraczających 100 000 zł.

Brak możliwości wyboru formy opodatkowania najmu prywatnego od 2023 r. oznacza, że niezależnie od wysokości ponoszonych nakładów na nieruchomość, np. wydatków remontowych lub zakupu wyposażenia, nie będzie możliwości rozliczenia ich w kosztach uzyskania przychodu.

Co więcej, już od 2022 r. nie będzie możliwości uwzględniania w kosztach uzyskania przychodu odpisów amortyzacyjnych od budynków i lokali mieszkalnych wykorzystywanych w działalności gospodarczej z wyjątkiem nabytych lub wybudowanych do końca 2021 r., dla których amortyzacja będzie możliwa do końca 2022 r.