Swoboda w podejmowaniu decyzji o formie współpracy między pracodawcą a pracownikiem jest w obecnych czasach rynku pracownika jednym z głównych trendów w zakresie organizacji pracy. Elastyczność ta ma na celu zachęcić kandydatów do podejmowania pracy u danego pracodawcy oraz zatrzymać już zatrudnionych. Powszechnie stosowane są takie formy jak: elastyczne godziny pracy, formy zatrudnienia, płace i rodzaje oferowanych benefitów.

Czy zatem ta elastyczność dotyczy także zasad udzielania urlopu wypoczynkowego i pracodawca może udzielić urlopu wypoczynkowego pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy np. na pół dnia pracy, przy założeniu, że taka forma urlopów wynikałaby ze wzajemnego porozumienia pomiędzy pracownikiem a pracodawcą?

W świetle obowiązującego prawa, zgodnie z art. 154², urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Przy udzielaniu urlopu zgodnie z § 1, jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop.

Z powyższego przepisu wynika, że urlop wypoczynkowy jest udzielany na cały dzień roboczy i na taką liczbę godzin, przez jaką pracownik wykonywałby pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Pracownik powinien otrzymać urlop w wymiarze 8 godzin (godzinowy wymiar czasu pracy pracownika w ciągu dnia pracy), nie zaś 2, 4 czy 6 godzin.

Tylko w jednym przypadku, który został uznany za wyjątkowy i obiektywie uzasadniony, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego na część dnia roboczego. Taka konieczność wystąpi wówczas, gdy pozostały pracownikowi do wykorzystania urlop wypoczynkowy jest w tak niskim wymiarze (np. 4 godziny), że nie wystarcza na udzielenie urlopu na cały dzień roboczy (np. w 8-godzinnej pracy). W takim przypadku urlopu należy udzielić na część dnia roboczego. Przez pozostałą część dnia pracownik powinien wykonywać pracę.

Za tak jednostronnym podejściem do kwestii udzielania urlopu przemawia przede wszystkim istota i cel, dla jakiego ustanowione zostało jedno z podstawowych uprawnień pracownika jakim jest urlop wypoczynkowy. Konstytucja RP oraz kodeks pracy gwarantuje bowiem pracownikowi wypoczynek dla regeneracji sił utraconych w trakcie wykonywania pracy w ciągu roku, czyli ochrony jego zdrowia.

Prawo do urlopu ma osobisty charakter więc nie ma możliwości przeniesienia go na inną osobę nawet za obustronną zgodą. Umowa między pracodawcą a pracownikiem na podstawie, której pracownik przeniósłby swoje prawo do urlopu na innego pracownika jest nieważna. Zasada niezbywalności prawa do urlopu wypoczynkowego stanowi gwarancję rzeczywistego wykorzystania urlopu, a w rezultacie realizację założonych celów.