Czy w świetle Kodeksu Pracy pracodawca może wysłać pracownika na przymusowy urlop?

Jednym z podstawowych praw pracowniczych jest prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie urlopu pracownikowi w roku kalendarzowym, w którym ten uzyskał do niego prawo lub najpóźniej do 30 września następnego roku. Zgodnie z art. 163 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeksu Pracy, urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Urlop wypoczynkowy udzielany jest zgodnie ze sporządzonym przez pracodawcę corocznie planem urlopów.

W jaki sposób układane są plany urlopów?

Plan jest układany:

• w sposób zapewniający normalne funkcjonowanie zakładu pracy;
• w porozumieniu z pracownikami, którzy mogą na niego wpływać poprzez składanie wniosków urlopowych.

Planem urlopów nie obejmuje się części urlopu udzielanego pracownikowi na żądanie. To do przełożonego należy ostateczna decyzja kiedy udzieli pracownikowi urlopu. Pracodawca może nie tylko odmówić pracownikowi urlopu w wybranym przez niego terminie, ale także przełożyć go lub przerwać.

W związku z powyższym ustalanie planu urlopów przez pracodawcę bez uzgodnienia z pracownikiem narusza zasady prawidłowego ustalania urlopów. Powinien brać pod uwagę wnioski urlopowe pracowników, jednak nie zawsze musi wyrazić na nie zgodę.

Czy pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu pracownikowi?

Zgodnie z zasadą corocznego urlopu wypoczynkowego obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym nabył do niego prawo. Terminy wypoczynku powinny być uzgadniane z pracodawcą, tak aby nie zakłóciły normalnego toku pracy. Urlop wypoczynkowy jest prawem, a nie obowiązkiem pracownika dlatego pracodawca nie może samodzielnie wyznaczyć terminów urlopu oraz zmusić pracownika do jego wykorzystania. Może jedynie zasugerować wykorzystanie urlopów w dogodnym dla pracodawcy terminie.

Jedynym wyjątkiem, w którym pracownik musi wykorzystać urlop w terminie wyznaczonym przez pracodawcę jest art. 167(1) Kodeksu Pracy stanowiący, że pracownik ma obowiązek wykorzystać urlop wypoczynkowy w okresie wypowiedzenia, gdy pracodawca takiego urlopu mu udzieli.

Pracodawca nakazując pracownikowi wykorzystanie urlopu w określonym terminie łamie prawa pracownika oraz przepisy stanowiące o urlopach pracowniczych. W takich przypadkach pracownik powinien zawiadamiać Państwową Inspekcję Pracy.