Stanowisko Ministerstwa Finansów w związku z wyrokiem TSUE w sprawie C-225/18 Grupa Lotos

W dniu 2 maja 2019 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w polskiej sprawie prejudycjalnej, w której rozpatrywał zgodność przepisów polskiej ustawy o VAT z prawem unijnym, wyłączających prawo do odliczenia podatku z tytułu nabycia usług noclegowych i gastronomicznych.

Źródłem tytułowego sporu są nowelizacje, które miały miejsce jeszcze w ubiegłym dziesięcioleciu. W świetle przepisów ustawy o VAT z 1993 r. obowiązywał zakaz odliczania podatku od usług gastronomicznych i noclegowych, z wyjątkiem „przypadków, gdy usługi te zostały nabyte przez podatników świadczących usługi turystyki, jeżeli w skład usługi turystyki (…) wchodzą usługi noclegowe lub gastronomiczne albo jedne i drugie“.

Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. zaczęła obowiązywać nowa ustawa o VAT, aczkolwiek przepisy w zakresie odliczenia podatku od wymienionych usług pozostały bez zmian aż do końcówki roku 2008. Wówczas z dniem 1 grudnia 2008 roku, w myśl znowelizowanych przepisów, podatnicy – w tym spółki z branży turystycznej – straciły prawo do odliczania VAT od wydatków na usługi gastronomiczne i noclegowe.

Jeszcze na krajowym podwórku, wnioskujący Grupa Lotos dostał negatywną odpowiedź ze strony Dyrektora Izby Skarbowej oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Oba organy argumentowały, iż wyłączenie prawa do odliczenia jednoznacznie przewidziane w świetle przepisów obowiązujących od 2008 roku, nie dokonuje rozróżnienia czy nabywając usługi noclegowe i gastronomiczne, podatnik działa jako ostateczny ich konsument, czy jako usługodawca.

Ostatecznie sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W odpowiedzi na zadane przezeń pytanie prejudycjalne TSUE wskazał, iż polski ustawodawca wykluczając w 2008 roku podatników świadczących usługi turystyki z prawa do odliczenia podatku, rozszerzył zakres sytuacji wyłączających prawo do odliczenia VAT od nabycia usług noclegowych i gastronomicznych. W ocenie TSUE, takie rozszerzenie zakresu przytaczanych przepisów (po przystąpieniu Polski do Unii) nie jest objęte klauzulą „standstill” przewidzianą w art. 176 dyrektywy VAT, a tym samym jest ono sprzeczne z art. 168 lit. a) dyrektywy VAT (przepis ten uprawnia do odliczenia VAT od towarów i usług dostarczonych i wykorzystywanych na potrzeby opodatkowanych transakcji podatnika).

Wobec takich zarzutów ze strony TSUE, głos zabrało Ministerstwo Finansów. W komunikacie z dnia 21 maja 2019 r. Ministerstwo prezentuje następujące wnioski w zakresie prawa do odliczenia VAT z tytułu usług noclegowych lub gastronomicznych:

1. jeżeli podatnik nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w celu świadczenia usług innych niż usługi turystyki, to z tytułu nabycia takich usług noclegowych i gastronomicznych nie będzie miał prawa do odliczenia VAT naliczonego;
2. jeżeli podatnik nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w celu świadczenia usług turystyki, które podatnik rozlicza wg specjalnej procedury marży (art. 119 ustawy o VAT), to z tytułu nabycia takich usług noclegowych i gastronomicznych nie będzie miał prawa do odliczenia VAT naliczonego. Świadczenie usług turystyki opodatkowanych wg specjalnej procedury marży powoduje bowiem wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego od towarów i usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty (art. 119 ust. 4 ustawy o VAT).
3. jeżeli podatnik nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w celu świadczenia usług turystyki, przy założeniu, że do ich opodatkowania będą miały zastosowanie ogólne zasady, to z tytułu nabycia takich usług noclegowych i gastronomicznych podatnikowi, powinno przysługiwać odliczenie VAT naliczonego. Zgodnie bowiem z tezą wyroku Trybunału, wyłączenie prawa do odliczenia w przypadku podatnika świadczącego usługi turystyki, w ramach których refakturuje on na rzecz innych podatników usługi noclegowe i gastronomiczne, jest sprzeczne z przepisami prawa unijnego.

Ministerstwo Finansów informuje, że ostateczne stanowisko w sprawie wykładni przedstawionej w ww. wyroku TSUE, przedstawi po rozstrzygnięciu sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny.