Aktualizacja z dnia 15.11.2023 r.

17 sierpnia 2023 r. Komisja Europejska już oficjalnie przyjęła zasady raportowania granicznego podatku węglowego w okresie przejściowym, który rozpocznie się 1 października 2023 roku i potrwa do końca 2025 roku.

Kontekst sprawy

17 maja 2023 r. weszło w życie nowe rozporządzenie Unii Europejskiej ustanawiające mechanizm dostosowania granic ze względu na emisję gazów cieplarnianych (tj. Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM). Obecnie rozporządzenie CBAM ma zastosowanie do określonego importu towarów (oznaczonych kodem CN) do UE, który obejmie następujące kategorie wyrobów:

• energia elektryczna
• żeliwo i stal
• cement
• aluminium
• nawozy i produkty azotowe
• wodór.

Szczegółowe informacje o tym kogo i jakich towarów będzie dotyczył nowy obowiązek zostały przedstawione w naszym wpisie.

Zwracamy uwagę, iż odpowiednie przygotowanie się do raportowania CBAM pomoże Państwu na zdobycie danych niezbędnych w kolejnych latach i obowiązkach wynikających z pakietu Fit for 55, którego jednym z elementów jest raport ESG, do tworzenia którego będą zobowiązane spółki duże, średnie i małe spełniające warunki ustawowe już od 2026 r.

Okres przejściowy

Przede wszystkim należy zauważyć, że wprowadzono okres przejściowy CBAM, który rozpoczyna się 1 października 2023 r. i potrwa do 31 grudnia 2025 r. Kluczowym założeniem wspomnianego okresu jest zebranie danych, które pomogą w ostatecznym dopracowaniu kształtu systemu CBAM, który zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku.

Dodatkowo, zwracamy uwagę, iż okres przejściowy można podzielić na dwa oddzielne podokresy – od 1 października 2023 r. do 31 grudnia 2024 r. Spółki będą zobowiązane jedynie do składania kwartalnych sprawozdań dotyczących zaimportowanych dóbr, natomiast od 1 stycznia 2025 r. dodatkowo ma zostać uruchomiony Rejestr CBAM i możliwość uzyskiwania przez podmioty statusu Upoważnionego Zgłaszającego CBAM, który będzie niezbędny do importu spoza Unii towarów i dóbr wyszczególnionych w rozporządzeniu wykonawczym Komisji UE.

Zobowiązania importera w okresie przejściowym będą ograniczone wyłącznie do obowiązków sprawozdawczych, bez konieczności uiszczania jakiejkolwiek opłaty. Każdy importer, który importował towary CBAM w danym kwartale roku kalendarzowego, musi za ten kwartał przedłożyć raport CBAM zawierający informacje na temat importowanej ilości towarów CBAM, bezpośrednich i pośrednich emisji w nich zawartych, a także ceny emisji dwutlenku węgla należnej w kraju produkcji. Cena certyfikatów CBAM, dotyczących emisji pozaunijnej w okresie przejściowym, będzie objęta zwolnieniem 100%, natomiast brak złożenia ww. sprawozdań będzie wiązał się z karami omówionymi w dalszej części artykułu.

Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami

W ostatnim czasie dokonano wyboru podmiotu, który po polskiej stronie odpowiadać będzie za proces sprawozdawczy mechanizmu CBAM i został nim Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (sk. KOBiZE). Na początku listopada 2023 r. Ośrodek udostępnił informację o opracowywanym przez Komisję Europejską Rejestrze Przejściowym CBAM, tak by umożliwić importerom wypełnianie obowiązków wynikających z rozporządzenia, a w szczególności sporządzania i składania sprawozdań CBAM.

Rejestr Przejściowy CBAM

W chwili obecnej trwają prace nad umożliwieniem nadawania dostępu dla importerów (pośrednich przedstawicieli celnych) do platformy. Informacja o możliwym rozpoczęciu rejestracji do Rejestru Przejściowego CBAM ma zostać przekazana w oddzielnym komunikacie, a importerzy będą mogli dokonywać rejestracji pod linkiem.

Na ten moment ustawodawca nie uddostępnił jeszcze informacji czy Rejestr Przejściowy CBAM zostanie w 2025 r. przekształcony we właściwy Rejestr CBAM, czy może będzie to zupełnie nowa platforma, do której importerzy będą musieli ponownie się zarejestrować.

Zatwierdzone rozporządzenie wykonawcze i uzupełniające wytyczne

Jak wskazano na wstępie, 17 sierpnia 2023 r. Komisja Europejska zatwierdziła rozporządzenie wykonawcze w sprawie obowiązków sprawozdawczych w okresie przejściowym. Na mocy tego aktu wyjaśniono kilka zasadniczych kwestii.

W rozporządzeniu tym określono zasady w zakresie wymogów dotyczących danych sprawozdawczych CBAM, które mają zawierać informacje w szczególności o:

• wielkości przywozu według procedury celnej
• kodach towarów w nomenklaturze scalonej (CN)
• krajów pochodzenia
• metodach produkcji i parametrach kwalifikacyjnych
• bezpośrednich i pośrednich emisjach dotyczące importowanych towarów (zarówno na poziomie produktu, jak i całego procesu jego produkcji)
• cenie emisji dwutlenku węgla należnej w kraju pochodzenia.

Metodologie obliczania emisji

Jednocześnie wydany akt potwierdza, że wymogi i metodologia raportowania CBAM zapewnią pewną elastyczność w zakresie wartości wykorzystywanych do obliczania pośrednich „wbudowanych” emisji z importu w fazie przejściowej. Zatwierdzony załącznik III do rozporządzenia wykonawczego przewiduje trzy różne podejścia:

1. Pełna sprawozdawczość zgodnie z nową metodologią („metoda UE”)
2. Sprawozdawczość w oparciu o równoważne systemy krajowe państw trzecich
3. Sprawozdawczość w oparciu o wartości referencyjne.

Pośrednie emisje „wbudowane” w importowane towary CBAM należy określić przy użyciu podejścia opartego na obliczeniach (gdzie emisje określa się na podstawie danych dotyczących działalności) lub podejścia opartego na pomiarach (polegającego na ciągłym pomiarze stężenia samych odpowiednich gazów cieplarnianych).

Należy zauważyć, że od 1 stycznia 2025 r. akceptowana będzie wyłącznie metodologia UE.

Szacowanie wartości

Rozporządzenie wykonawcze potwierdza również, że zgłaszający będą mogli stosować wartości domyślne do zgłaszania pośrednich „wbudowanych” emisji pochodzących z przywozu objętych CBAM. Można je jednak stosować wyłącznie w przypadku, gdy nie są dostępne rzeczywiste dane na temat emisji.

W ostatecznej wersji rozporządzenia wyjaśniono szczegóły dotyczące stosowania tzw. wartości szacunkowych. Zgłaszający mogą opierać się na „wartościach szacunkowych” przekazywanych przez operatorów w celu obliczenia do 20% całkowitych emisji. Ponadto usunięto sformułowanie ograniczające wykorzystanie tych szacunków do fazy przejściowej.

Przykładowo w przypadku, gdy urządzenie do ciągłego pomiaru określonego parametru nie działa przez część godziny lub okresu odniesienia, odpowiednią średnią godzinową oblicza się proporcjonalnie do pozostałych punktów danych dla tej konkretnej godziny lub krótszego okresu odniesienia, pod warunkiem że dostępnych jest co najmniej 80 % maksymalnej liczby punktów danych dla tego parametru. Jeżeli dostępnych jest mniej niż 80 % maksymalnej liczby punktów danych, stosuje się trzy opisane szczegółowo w rozporządzeniu metody.

Raportowanie

Akt wykonawczy precyzuje także kwestię modyfikacji raportów CBAM. Zgłaszający mogą nadal modyfikować złożone raporty CBAM przez dwa miesiące od ich złożenia. Raporty za pierwsze dwa okresy sprawozdawcze mogą być modyfikowane do czasu upływu terminu trzeciego raportu. Projekt rozporządzenia zawierał zapis umożliwiający zgłaszającym składanie wniosku o aktualizację raportów po upływie tych terminów, podając uzasadniony powód. Ostateczne rozporządzenie potwierdza, że wnioski te będą rozpatrywane jedynie przez rok od złożenia sprawozdania.

Kary

Sankcje będą nakładane, jeśli zgłaszający nie podejmą niezbędnych kroków w celu wypełnienia obowiązku złożenia kwartalnego raportu CBAM lub skorygowania nieprawidłowego lub niekompletnego raportu CBAM. Kary będą wynosić od 10 do 50 EUR za każdą tonę niezgłoszonych emisji wbudowanych. Wyższe kary będą miały zastosowanie w przypadku złożenia więcej niż dwóch niekompletnych lub nieprawidłowych raportów z rzędu lub gdy czas trwania braku raportowania przekroczy 6 miesięcy.

Konsekwencje

Obowiązek raportowania CBAM rozpoczyna się od 1 października 2023 r. Firmy muszą przygotowywać się do nadchodzących zmian. Przede wszystkim Spółki powinny rozpocząć ocenę, czy (i w jaki sposób) CBAM wpływa na nie. Wiele firm prawdopodobnie nieumyślnie zostanie objętych zakresem CBAM, nawet jeśli nie spodziewałyby się tego od razu, biorąc pod uwagę charakter ich podstawowej działalności.

Aby pomóc w raportowaniu, Komisja Europejska opracowuje specjalne narzędzia informatyczne, które pomogą importerom. Dostępne będą również materiały szkoleniowe, seminaria internetowe i samouczki wspierające przedsiębiorstwa.

Wsparcie Accace

Z przyjemnością wspomożemy Państwa w następujących obszarach:

• CBAM Audit, czyli przegląd podstawowych ryzyk i wpływu łańcucha dostaw na przedsiębiorstwo oraz stopień przygotowania do wdrożenia rozporządzenia CBAM
• Kompleksowe przeglądy CBAM w celu identyfikacji ryzyk, kosztów oraz potencjalnych oszczędności
• Weryfikację klasyfikacji towarów potencjalnie podlegających CBAM
• Wsparcie w dopełnianiu formalności związanych z raportowaniem CBAM, w tym w rejestracji jako Upoważniony Zgłaszający CBAM, przygotowywanie sprawozdań oraz deklaracji
• Szkolenia personelu przedsiębiorstwa w celu łatwiejszej identyfikacji niezbędnych do zaraportowania informacji.

Źródło: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32023R1773&qid=1694773269778

Piotr Zajac

Managing Director

Skontaktuj się z nami