Raportowanie schematów podatkowych

Raportowanie schematów podatkowych (MDR – Mandatory Disclosure Rules)

Z dniem 1 stycznia 2019 r. zaczęły obowiązywać przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych (tzw. Mandatory Disclosure Rules). Mają one bezpośredni wpływ na sytuację podmiotów gospodarczych jako podatników, ponieważ nakładają na nich dodatkowe obowiązki m.in. wymóg generowania dokumentów MDR i zgłaszanie ich do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Nowe obowiązki są konsekwencją Dyrektywy DAC6, zmieniającej Dyrektywę w zakresie obowiązkowej, automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do raportowanych uzgodnień transgranicznych. Jest to również odpowiedź Unii Europejskiej na skalę problemu uchylania się od opodatkowania.

Implementacja przepisów Dyrektywy DAC6 do polskiego porządku prawnego, nastąpiła jednak w znacznie szerszym zakresie niż wskazuje na to sama Dyrektywa. Obowiązkowemu zgłaszaniu będą podlegać zarówno transgraniczne, jak i krajowe schematy podatkowe. Ponadto, zakresem zgłaszania objęte zostały także schematy dotyczące podatku VAT.

SCHEMAT PODATKOWY

Na podstawie wprowadzonych przepisów (art. 86a §1 pkt 10 Ordynacji podatkowej) schemat podatkowy jest pojęciem bardzo szerokim i może występować w 3 różnych formach, jako uzgodnienie, które:

a) spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą;
b) posiada szczególną cechę rozpoznawczą;
c) posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą.

Oznacza to, że pomimo klauzuli obejścia prawa podatkowego dotyczącej  korzyść podatkowej, tak zdefiniowany schemat podatkowy, powodować będzie obowiązki raportowania również w sytuacjach, w których korzyść podatkowa w ogóle nie występuje, ponieważ kryterium głównej korzyści zawiera tylko pierwszy sposób powstania schematu podatkowego. W pozostałych przypadkach mogą to być np. same uzgodnienia biznesowe – rodzące również obowiązek raportowania.

Dodatkowo przyjrzeć należy się również samej definicji korzyści podatkowej, która wskazuje niemalże na każde działanie podatnika, którego skutkiem będzie w jakikolwiek sposób ograniczenie obowiązku podatkowego. Zgodnie z przepisami korzyść podatkową może stanowić m.in.:

• niepowstanie, odsunięcie w czasie lub obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego;
• powstanie lub zawyżenie straty podatkowej;
• powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku;
• zawyżenie kwoty nadpłaty;
• zawyżenie kwoty zwrotu podatku.

Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że „korzyść podatkowa nie powstanie jedynie w sytuacji, w której rozsądnie działający podatnik wskutek stosowania zgodnych z prawem rozwiązań nie ma lub nie miał alternatywnej drogi postępowania oraz jeżeli uzgodnienie nie zostałoby wdrożone, gdyby nie oczekiwana korzyść podatkowa. Należy pamiętać, że korzyść podatkowa nie musi być sprzeczna z przepisami prawa podatkowego”.

Analizując treść opublikowanych objaśnień powinniśmy wziąć pod uwagę umyślność i nieumyślność. Istotne bowiem będzie czy podatnik, na etapie podejmowanych decyzji, dokonując transakcji (również tej prawnie dozwolonej) miał świadomość czy też świadomości tej nie miał, o tym że dana transakcja podlegała będzie preferencji podatkowej.

Ponadto polskie przepisy wprowadzają rozszerzony katalog 24 cech rozpoznawczych, wskazujących na potencjalne zastosowanie danego schematu podatkowego, przy czym 13  z tych cech nie wymaga wystąpienia tzw. potencjalnej korzyści podatkowej.

W praktyce wiązało się to będzie przede wszystkim z koniecznością rozpoznawania przez podatników sytuacji, będących schematem podatkowym, nawet gdy dokonują czynności zupełnie niezwiązanych z tzw. optymalizacją podatkową, gdyż w sposób niezamierzony mogą zostać obciążeni obowiązkiem raportowania.

Podmioty zobowiązane do przekazania informacji o schematach podatkowych

1. Korzystający – podatnik bez względu na formę prawną, na jego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd:

• którego udostępniane jest uzgodnienie;
• u którego wdrażane jest uzgodnienie;
• który jest przygotowany do wdrożenia uzgodnienia;
• który dokonał czynności służącej wdrożeniu uzgodnienia.

Zaznaczyć należy, że aby uznać dany podmiot za korzystającego nie jest konieczne osiągnięcie przez niego korzyści podatkowej w związku z realizacją uzgodnienia.

2. Promotor – podmiot doradzający klientom, również w przypadku gdy nie posiada miejsca zamieszkania, siedziby ani zarządu na terytorium kraju, w szczególności doradca podatkowy, adwokat, radca prawny, pracownik banku lub innej instytucji finansowej. Podmiot pełni rolę promotora, jeśli w zakresie wykonywanych czynności:

• opracowuje uzgodnienie;
• oferuje uzgodnienie;
• udostępnia opracowane uzgodnienie;
• wdraża opracowane uzgodnienie;
• zarządza wdrażaniem uzgodnienia.

3. Wspomagający –  w szczególności biegły rewident, notariusz, osoba świadcząca usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowy lub dyrektor finansowy, który przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej w dokonywanych czynnościach, podjął się czynności jak:

• udzielenie, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia.

Dlaczego warto dobrze przygotować się do nowych obowiązków?

Brak zgłoszenia lub inna niezgodność z regulacjami w zakresie raportowania schematów podatkowych może wiązać się z karami pieniężnymi:

• do 10 mln PLN w stosunku do podmiotu będącego promotorem,
• do 21,6 mln PLN w przypadku osób odpowiedzialnych za dokonanie zgłoszenia.

Podatnicy, których wartość przychodów lub kosztów przekroczyła kwotę 8 mln PLN w poprzednim roku podatkowym, mogą być zobowiązani do wprowadzenia wewnętrznej procedury dotyczącej wypełniania obowiązków MDR. W przypadku niedopełnienia obowiązku wprowadzenia takiej procedury grozi kara do 10 mln PLN.

Mając na uwadze powyższe rozważania, pierwszym, podstawowym krokiem jaki powinien podjąć  przedsiębiorca jest szczegółowe przeprowadzenie podatkowej weryfikacji transakcji (zdarzeń gospodarczych) zarówno aktualnie realizowanych, jak i planowanych w przyszłości.

Zaznaczyć należy, że obowiązek zgłaszania schematów podatkowych dotyczy także pewnej części transakcji, które realizowane były w roku 2018. Oznacza to, że weryfikacja powinna objąć również okres:

• od 25 czerwca 2018 roku, w przypadku identyfikacji schematów transgranicznych;
• od 1 listopada 2018 roku– w przypadku schematów krajowych.