Po niejednolitych orzeczeniach wojewódzkich sądów administracyjnych w materii opodatkowania tzw. Exit Tax, sprawę „w swoje ręce” wziął sąd wyższej instancji. I tak 14 stycznia 2022 roku Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku o sygnaturze II FSK 12/21 wydał bardzo korzystne i daleko idące orzeczenie w zakresie obowiązujących przepisów Exit Tax.

Przedmiot orzekania

Sprawa, w której orzekał Naczelny Sąd Administracyjny dotyczyła sytuacji, w której kobieta nieprowadząca działalności gospodarczej, planowała przekazanie darowizny udziałów/akcji w spółce kapitałowej na rzecz swojego syna niezamieszkałego w Polsce. Na skutek dokonania takiej darowizny, Polska mogłaby utracić w całości lub częściowo prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia udziałów/akcji w spółkach, które byłyby przedmiotem darowizn.

Obowiązek podatkowy

Podatnik postawił pytanie – Czy przedmiotowa darowizna spowoduje powstanie obowiązku podatkowego z tytułu Exit Tax?

Exit Tax jest potoczną nazwą podatku od niezrealizowanych zysków na terytorium RP. Polega on na stworzeniu fikcji, w której podatnik ma zapłacić podatek tak, jakby doszło do zbycia (składnika) majątku w Polsce z uwagi na to, iż zdecydował się na jego przeniesienie poza terytorium RP, bądź też na zmianę swojej rezydencji podatkowej.Podatnik, powołując się na unijną dyrektywę ATAD 2016/1164, ustanawiającą przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego, zauważył, że odnosi się ona jedynie do opodatkowania osób prawnych, a co za tym idzie jest sprzeczna z polskimi przepisami – art. 30da–30di ustawy o PIT. Dodatkowo, podatnik wskazywał brak jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego związanego z darowizną. Kolejnym ciekawym punktem może być fakt, że ustawa o PIT nie może być stosowana wobec przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn – art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.

Co na to fiskus?

Dyrektor Krajowej Izby Skarbowej uznał, że w analizowanym problemie spełnione są wszystkie warunki świadczące o powstaniu obowiązku podatkowego w Exit Tax. Żaden z przedstawionych przez podatnika argumentów nie przekonał dyrektora wyżej wymienionej instytucji, który przywołując artykuł 30dh ust. 3 pkt 1 ustawy o PIT stał na niekorzystnym dla podatnika stanowisku.

Sądy (wreszcie) po stronie podatnika

7 października 2020 roku WSA w Bydgoszczy pod sygnaturą akt I SA/Bd 375/20 wydał pierwsze, korzystne dla podatnika, orzeczenie w sprawie opodatkowania osób fizycznych podatkiem Exit Tax. Należy dodać, że wcześniej zapadały już wyroki w tej sprawie, jednak z perspektywy podatnika – niekorzystne. Powołując się na definicję składników majątkowych zaczerpniętą z art. 5a ust. 2 ustawy o PIT, WSA wyjaśnił, że darowizna składnika majątku osobistego na rzecz nierezydenta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od niezrealizowanych zysków nawet wtedy, gdy w efekcie Polska straci prawo do opodatkowania przychodów (dochodów) uzyskanych ze zbycia tego składnika. Powód? – U darczyńcy nie powstaje żaden przychód, który można by w ten sposób opodatkować – orzekł WSA w Bydgoszczy.

Bydgoski Sąd wskazał dodatkowo, że głównym problemem w tym sporze jest fakt błędnej implementacji Dyrektywy ATAD. Polski ustawodawca rozszerzył unijne dogmaty prawne, bowiem Dyrektywa dotyczy osób prawnych, a nie fizycznych, co doprowadziło do sporów podatników z organami podatkowymi.

Wyrok NSA – zakończenie sporu?

Wyrok WSA w Bydgoszczy został poparty przez Naczelny Sąd Administracyjny. W uzasadnieniu do wyroku NSA podkreślono, że zgodnie z dyrektywą ATAD – Exit Tax powinien być stosowany jedynie w przypadku osób prawnych. Wobec tego, nie może dotykać majątku osobistego podatnika. Czy wyrok zapoczątkuje jednolitą linię orzeczniczą w przypadku Exit Tax i tym samym zakończy spory podatników z organami podatkowymi? Oby, ponieważ argumentów przemawiających „za” jest więcej, chociażby fakt, iż przekazując darowiznę, podatnik wyzbywa się swojego majątku, nie dostając w zamian świadczenia ekwiwalentnego – nawet w dalszej perspektywie. A istotą exit tax jest opodatkowanie przyszłych zysków, które osiągnie podatnik, a których Polska nie opodatkuje, ponieważ zmaterializują się one w innym państwie.

Źródło: https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/AFF6879A2E

Piotr Zajac

Managing Director

Skontaktuj się z nami