W sejmie procedowany jest projekt zmian w Kodeksie Spółek Handlowych i niektórych innych ustaw, na podstawie którego zostanie zaimplementowana dyrektywa unijna 2019/2121 w zakresie transgranicznego przekształcenia, łączenia i podziału spółek oraz towarzyszącym im środków ochronnych interesów wierzycieli, wspólników i pracowników. Ponadto, zmiany obejmą również niektóre polskie ustawy podatkowe.

Środki ochronne w odniesieniu do operacji transgranicznych polegają na umożliwieniu przez państwa członkowskie wierzycielom, wspólnikom i pracownikom:

• Składania wniosku o ustanowienie odpowiednich zabezpieczeń roszczeń wierzycieli, wspólników i pracowników
• Wymogu żądania od organu administracyjnego lub zarządzającego spółki oświadczenia o wypłacalności
• Składania uwag dotyczących planu połączenia transgranicznego co najmniej na pięć dni roboczych przed datą zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, na którym będzie sporządzona uchwała o połączeniu transgranicznym.

Co więcej, nowela KSH wprowadzi środki ochrony wierzycieli nieuczestniczącej w połączeniu spółki posiadającej bezpośrednio wszystkie udziały bądź akcje spółki przejmowanej (art. 515¹ § 2 i 3).

Zmiany w prawie podatkowym

Ponadto, zmiany w KSH będą odnosiły się również do zmian w Ordynacji Podatkowej (OP). Jedną z istotnych zmian jest konieczność złożenia wniosku do sądu rejonowego o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim połączenia transgranicznego wraz z wnioskiem do właściwego organu podatkowego o wydanie opinii zgodnie z przepisami OP. Wniosek ten następnie jest przesyłany przez sąd rejonowy do właściwego organu podatkowego.

Opinia w zakresie transgranicznego przekształcenia, połączenia albo podziału spółki będzie wydawana przez Szefa KAS, co również zostało wskazane w nowelizacji przepisów OP.

Przedmiotem opinii będzie m.in.:

1. Wskazanie braku uzasadnionego przypuszczenia, że transgraniczne przekształcenie, połączenie albo podział spółki:

• Stanowić będzie czynność lub element czynności osiągniecia korzyści podatkowej przy jednoczesnym uniknięciem jej opodatkowania na podstawie art. 119a § 1, lub
• Może być przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści, lub
• Będzie nadużyciem prawa w ramach dokonywania czynności opodatkowanych na podstawie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

2. Potwierdzenie zaspokojenia lub zabezpieczenia zobowiązań pieniężnych spółki wobec organów podatkowych lub niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym wobec właściwych organów KAS.

Znowelizowana ordynacja zawiera również wykaz niezbędnych danych we wniosku do określenia podatkowych skutków transgranicznego przekształcenia, m.in.: danych identyfikacyjnych wnioskodawcy, podmiotów dokonujących czynności, opisu czynności wraz z powiązaniami pomiędzy podmiotami, wskazanie celów oraz skutków podatkowych.

Ponadto, Szef KAS może odmówić wydania opinii, jeśli wystąpią wyżej wymienione przypuszczenia. Co więcej, do jego kompetencji będzie należał obowiązek przesłania opinii lub odmowy jej wydania do sądu rejonowego właściwego dla wnioskodawcy.

Sukcesja podatkowa po nowemu

Pozostałe zmiany w ordynacji odnoszą się do kwestii sukcesji podatkowej. Osoby prawne lub spółki komandytowo-akcyjne przejmujące albo osoby prawne lub spółki komandytowo-akcyjne powstałe w wyniku podziału będą wstępowały, z dniem podziału albo z dniem wydzielenia lub wyodrębnienia, we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki osoby prawnej lub spółki komandytowo-akcyjnej dzielonej pozostające w związku z przydzielonymi im w planie podziału składnikami majątku. Sukcesja podatkowa również uwzględni majątek osoby prawnej lub spółki komandytowo-akcyjnej dzielonej, będący zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa (ZCP).

Zmianie uległa odpowiedzialność podatkowa, na podstawie której podmioty prawne powstałe w wyniku podziału (podmioty nowo zawiązane) będą odpowiadały solidarnie całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe, jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie lub wyodrębnienie – majątek podmiotów, które nie będą ZCP.

Zmiana w przepisach ustaw o podatkach dochodowych

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT)

W przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółki przejmującej, gdy połączenie nastąpiło bez przyznawania udziałów (akcji) spółki przejmującej, do kosztów uzyskania przychodów nabycia lub objęcia udziałów (akcji)  spółki przejmującej zostaną uwzględnione koszty nabycia lub objęcia udziałów (akcji) spółki przejmowanej ustalone w określonej wysokości w art. 22 ust. 1f lub na zasadzie wskazanej w art. 23 us.t 1 pkt 38.

Zasada w art. 23 ust 1 pkt 38 ustawy wskazuje wyłączenie z opodatkowania wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, czy też wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Niemniej wydatki takie są kosztem podatkowym w sytuacji ich odpłatnego zbycia, wykupu, odkupienia lub umorzenia.

Co więcej, po aktualizacji przepisów, opodatkowane będą wydatki poniesione na zamianę jednostek uczestnictwa subfunduszy na jednostki uczestnictwa innego subfunduszu należącego do tego samego funduszu inwestycyjnego, w części niezaliczonej w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT)

Analogicznie jak w ustawie o PIT, w ustawie o CIT dodano nowy przepis dotyczący kosztów uzyskania przychodów przy odpłatnym zbyciu udziałów (akcji) przy procesach transgranicznych.

W przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółki przejmującej, gdy połączenie nastąpiło bez przyznawania udziałów (akcji) spółki przejmującej, do kosztów uzyskania przychodów nabycia lub objęcia udziałów (akcji) spółki przejmującej zostaną zaliczone koszty nabycia lub objęcia udziałów (akcji) spółki przejmowanej ustalone w określonej wysokości w art. 15 ust. 1k lub na zasadzie wskazanej w art. 16 ust. 1 pkt 18.

Zarówno w ustawie o PIT jak i CIT, zasada ta odnosi się do wyłączenia z opodatkowania wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, czy też wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Wydatki takie pozostają kosztem podatkowym w sytuacji ich odpłatnego zbycia, wykupu, odkupienia lub umorzenia.

Dodano również przepis dotyczący określenia wysokości kosztów uzyskania przychodów w przypadku umorzenia lub zbycia udziałów (akcji) przez spółkę dzieloną, gdy:

• Majątek wynikający z podziału przez wyodrębnienie lub majątek pozostający w spółce, nie stanowił zorganizowanej części przedsiębiorstwa, albo
• Przyjętej dla celów podatkowych wartości wyodrębnionych w planie podziału i przeniesionych do spółki przejmującej składników przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wynikającej z ewidencji, określonej na dzień objęcia tych udziałów (akcji) – w przypadku gdy w związku z podziałem przez wyodrębnienie spółka nie ustalała przychodu do opodatkowania.

Związane z tym zmiany w prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Do zakresu właściwości sądów administracyjnych będzie należało orzekanie w sprawach skarg na opinie w zakresie transgranicznego przekształcenia, połączenia albo podziału spółki i odmowy wydania tych opinii oraz uwzględnianie skarg na przedmiotowe opinie lub uchylanie.

Podstawa prawna: Projekt ustawy z dnia 15 grudnia 2022 o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw.