CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) to instrument, który ma na celu wyrównywanie kosztów związanych z emisją CO2 dla towarów importowanych do UE i towarów unijnych. Wejście w życie przepisów CBAM oznacza w pierwszej kolejności dodatkowe obowiązki dokumentacyjne, a na dalszym etapie dodatkowe obciążenie finansowe dla importu określonych towarów do UE.

Za ostatni kwartał 2023 roku importerzy nie będą jeszcze ponosić dodatkowych opłat, ale będą zobowiązani do złożenia raportu dotyczącego zaimportowanych towarów i emisji gazów cieplarnianych dla towarów objętych CBAM. Z tego powodu warto już teraz przedstawić najważniejsze założenia CBAM.

Cel wprowadzenia CBAM

Problem zmian klimatu jest bardzo poważnie traktowany w UE, która wprowadza różnego rodzaju rozwiązania mające na celu zapobieganie negatywnym zmianom. Takie działania organów unijnych doprowadzają do tak zwanej “ucieczki emisji” do krajów, w których obowiązuje mniej rygorystyczna polityka klimatyczna. Do ucieczki emisji dochodzi, gdy przedsiębiorstwa z UE przenoszą wysokoemisyjną produkcję poza wspólnotę do krajów, w których obowiązują mniej rygorystyczne polityki klimatyczne niż w UE, lub gdy produkty z UE są zastępowane importowanymi produktami o wyższej emisji dwutlenku węgla.

Unijny mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂ (CBAM) ma skutkować nałożeniem dodatkowej opłaty na węgiel emitowany podczas produkcji towarów wysokoemisyjnych, które są wprowadzane do UE, a w efekcie zapewnić równe zasady konkurencji producentom z UE w porównaniu z producentami spoza UE oraz zachęcić tych drugich do czystszej produkcji przemysłowej w krajach spoza UE.

Warto dodać, że stopniowe wprowadzanie CBAM ma być powiązane ze stopniowym wycofywaniem uprawnień w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) w celu wspierania dekarbonizacji przemysłu UE. CBAM ma być zgodny z zasadami Światowej Organizacji Handlu (WTO).

Źródło CBAM

Obowiązki wynikające z CBAM wprowadziło rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂  (Dz. U. U.E. L130/52) – dalej Rozporządzenie CBAM.

Rozporządzenie CBAM wejdzie w życie w fazie przejściowej w dniu 1 października 2023 r i pierwsze sprawozdanie CBAM – za IV kwartał 2023 roku – będzie należało złożyć do końca stycznia 2024 roku.

W latach 2024-2025 będzie obowiązywał okres przejściowy, zaś od 2026 roku przepisy CBAM mają w pełnym zakresie wejść w życie.

Zakres CBAM

CBAM będzie miał zastosowanie do importu następujących towarów:

• cement
• energia elektryczna
• cześć nawozów
• żeliwo i stal (oraz produkty pochodne)
• aluminium (oraz produkty pochodne)
• wodór

Szczegółowy wykaz towarów objętych CBAM zawiera załącznik nr I do Rozporządzenia CBAM.

Objęty CBAM będzie import powyższych towarów z krajów trzech oraz produktów powstałych z tych towarów w wyniku procedury uszlachetniania czynnego.

Upoważniony zgłaszający CBAM

Importerzy mający siedzibę w państwach członkowskich, przed przywozem wskazanych powyżej towarów na obszar celny Unii, będą zobowiązani do uzyskania statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM. Wniosek o udzielenie upoważnienia będzie mógł złożyć również pośredni przedstawiciel celny.

W przypadku importerów nie mających siedziby w państwach członkowskich, wniosek o udzielenie upoważnienia będzie składał pośredni przedstawiciel celny.

Właściwy organ państwa członkowskiego, w którym zostanie złożone zgłoszenie celne, zarejestruje dany podmiot w rejestrze CBAM. Każdy upoważniony zgłaszający CBAM otrzyma niepowtarzalny numer rachunku CBAM.

Należy podkreślić, że organy celne nie zezwolą na przywóz towarów objętych CBAM przez inny podmiot niż podmiot posiadający status upoważniony zgłaszający CBAM.

Certyfikaty CBAM

Importerzy będą dodatkowo zobowiązani do nabywania certyfikatów CBAM, czyli certyfikatów emisji dwutlenku węgla odpowiadające cenie emisji dwutlenku węgla, która zostałaby zapłacona, gdyby towary zostały wyprodukowane zgodnie z unijnymi zasadami ustalania cen emisji dwutlenku węgla.

Certyfikaty CBAM będą sprzedawane przez państwa członkowskie na wspólnej centralnej platformie upoważnionym zgłaszającym CBAM.

Nabyte certyfikaty CBAM będą podlegały umorzeniu w ilości odpowiadającej zadeklarowanym przez uprawnionego zgłaszającego CBAM emisjom. Jeśli producent spoza UE może wykazać, że zapłacił już cenę za węgiel wykorzystany do produkcji importowanych towarów w kraju trzecim to poniesiona opłata będzie mogła zostać w pełni odliczona od ceny emisji dwutlenku węgla.

Warto zaznaczyć, że 1 lipca każdego roku posiadane przez upoważnionych zgłaszających CBAM certyfikaty CBAM nabyte w poprzednim roku kalendarzowym zostaną anulowane bez rekompensaty. Podatnicy posiadający nadwyżkę certyfikatów CBAM nabytych w poprzednim roku będą mogli je odsprzedać po cenie nabycia krajowym organom skarbowym (po złożeniu odpowiedniego wniosku). Przy czym liczba certyfikatów podlegających odkupowi będzie ograniczona do jednej trzeciej całkowitej liczby certyfikatów CBAM zakupionych przez upoważnionego zgłaszającego CBAM w poprzednim roku.

Deklaracja CBAM

Każdy importer towarów objętych CBAM będzie zobowiązany do prowadzenia odpowiedniej ewidencji o wprowadzonych na terytorium Wspólnoty towarach wysokoemisyjnych.

Dodatkowo upoważniony zgłaszający CBAM będzie zobowiązany do składania deklaracji CBAM za poprzedni rok kalendarzowy. Termin na złożenie będzie mijał 31 maja następnego roku. Deklaracje będzie się składało za pośrednictwem rejestru CBAM.

Deklaracja CBAM będzie zawierała następujące informacje:

1. Całkowitą ilość poszczególnych rodzajów towarów przywiezionych w poprzednim roku kalendarzowym (wyrażoną w megawatogodzinach w przypadku energii elektrycznej i w tonach w przypadku innych towarów).
2. Całkowity poziom emisji wbudowanych związanych z przywiezionymi towarami (wyrażoną w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na megawatogodzinę energii elektrycznej lub w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na tonę każdego rodzaju towarów – w przypadku innych towarów).
3. Całkowitą liczbę certyfikatów CBAM, które mają zostać przekazane do umorzenia – odpowiadającą całkowitej wielkości emisji wbudowanych – po dokonaniu redukcji z tytułu opłaty emisyjnej uiszczonej w państwie pochodzenia oraz dostosowania niezbędnego, by odzwierciedlić zakres, w jakim uprawnienia w ramach EU ETS są przydzielane bezpłatnie.
4. Kopie sprawozdań z weryfikacji wydanych przez akredytowanego weryfikatora.

Rejestr CBAM

Zostanie stworzony elektroniczny rejestr CBAM zawierający dane upoważnionych zgłaszających CBAM oraz posiadanych przez nich certyfikatów CBAM. Informacje zawarte w rejestrze CBAM będą udostępniane organom celnym i podatkowym automatycznie i w czasie rzeczywistym.

Rejestr CBAM będzie zawierał informacje na temat każdego upoważnionego zgłaszającego, w szczególności:

• imię i nazwisko lub nazwę, adres oraz dane kontaktowe upoważnionego zgłaszającego CBAM
• numer EORI upoważnionego zgłaszającego CBAM
• numer rachunku CBAM
• numer identyfikacyjny, cenę sprzedaży, datę sprzedaży, datę umorzenia, odkupu lub anulowania certyfikatów CBAM w odniesieniu do każdego upoważnionego zgłaszającego CBAM

Wsparcie ze strony Accace

Z przyjemnością przedstawimy Państwu szczegółowe informacje dotyczące wszystkich zagadnień związanych z wprowadzeniem regulacji CBAM, zweryfikujemy czy zostaną nałożone na Państwa dodatkowe obowiązki oraz w razie potrzeby pomożemy w ich wypełnieniu.

Źródło: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32023R0956

Marcin Szczerbiński

Senior Tax Consultant

Skontaktuj się z nami