Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że powszechnie stosowana w obrocie zasada swobody kontraktowania uregulowana w kodeksie cywilnym, pozwala kontrahentom dowolnie kształtować ich wzajemne stosunki gospodarcze. Niemniej należy pamiętać o tym, że skutki każdego zdarzenia gospodarczego podlegają ocenie na gruncie różnorodnych regulacji prawnych, w tym zwłaszcza o charakterze podatkowym. W tym względzie należy zwrócić uwagę na ewentualne konsekwencje wynikające z wyboru gotówkowej formy rozliczenia z naszymi kontrahentami i przewidzianym w tym zakresie limitem kwotowym.

Zmiana wysokości limitu

Mianowicie począwszy od 1 stycznia 2017 r. na podstawie wprowadzonej nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustaw o podatkach dochodowych [1] nastąpiła bardzo istotna zmiana dotycząca wysokości limitu kwotowego uprawniającego do dokonywania lub przyjmowania rozliczeń w formie gotówkowej – dotychczasowy limit z 15 000 EUR został obniżony do 15 000 zł (zmodyfikowany art. 22u.s.d.g.) Innymi słowy, jeżeli wartość transakcji przekroczy 15 000 zł, to taka płatność musi zostać zrealizowana za pośrednictwem rachunku płatniczego. Jednocześnie podkreślenia wymaga fakt, że takie obostrzenie ma zastosowanie jedynie w obrocie pomiędzy przedsiębiorcami oraz, że omawiany limit odnosi się zarówno do jednorazowej płatności gotówkowej, jak również do wielu płatności gotówkowych w ramach jednej transakcji (transakcja podzielona na kilka płatności, z których żadna nie przekroczyłaby 15 000 zł).*

Skutki w zakresie przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów

Najbardziej znamienną w skutkach zmianą w ramach omawianej nowelizacji przepisów, jest wprowadzenie zupełnie nowych regulacji w ustawach o podatku dochodowym. Otóż z przepisu art. 22p w ustawie o PIT oraz art. 15d w ustawie o CIT jednoznacznie wynika, iż jeżeli powyższy limit zostanie przekroczony, podatnik nie ma prawa do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatku w tej części, w jakiej płatność została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. W praktyce, w sytuacji, gdy podatnik dokona płatności w gotówce i przekroczy powyższy limit, będzie on zobowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów albo do zwiększenia przychodów (w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów) w miesiącu, w którym została dokonana płatność z pominięciem rachunku bankowego.

Definicja „płatności” jako formy regulowania zobowiązań

Z punktu widzenia poruszonego zagadnienia warto odnieść się także do informacji zamieszczonej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów, z której wynika że pod pojęciem „płatności” należy rozumieć dokonywanie zapłaty. W związku z powyższym inne formy regulowania (wygasania) zobowiązań m.in. kompensata (potrącenie), wymiana barterowa, które ze swojej istoty nie mają charakteru płatności i nie są związane z rachunkiem płatniczym – nie będą objęte analizowaną nowelizacją przepisów, a w konsekwencji do tego typu transakcji nie będzie miał zastosowania przedmiotowy limit.

Jednocześnie w przypadku płatności, które odbywają się za pomocą kart płatniczych, jak również dokonywanych poprzez systemy pośredniczące w płatnościach, np. PayPal, PayU, będą one traktowane jako dokone za pośrednictwem rachunku płatniczego.

W ramach podsumowania analizowanej kwestii wypada wspomnieć, że, zdaniem ustawodawcy, wprowadzony dla transakcji gotówkowych limit, ma wpłynąć na zwiększenie transparentności dokonywanych rozliczeń, a w konsekwencji na zwiększenie pewności obrotu gospodarczego oraz ma spowodować wzrost uczciwej konkurencji pomiędzy przedsiębiorcami. Niemniej dopiero praktyka na gruncie stosowania omawianej nowelizacji przepisów pozwoli ocenić jej restrykcyjność dla podatnika i ewentualne trudności interpretacyjne w zakresie stanów faktycznych zaistniałych w obrocie gospodarczym.

[1] Ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

*kurs średni waluty obcej ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji

Katarzyna Rogowska

Tax Manager

Skontaktuj się z nami